Ταξικό και όχι Ανοιχτό Πανεπιστήμιο

Η εβδομαδιαία εφημερίδα ΠΡΙΝ δημοσιεύει στο «σαλόνι» του τεύχους 746 της 30/10/05 άρθρο-έρευνα του Γ. Λαουτάρη με τίτλο «Ταξική απάτη το Ανοικτό Πανεπιστήμιο». Παραθέτουμε αυτούσιο το κείμενο.
Ταξικό και όχι Ανοιχτό Πανεπιστήμιο
Με προβληματισμό και δυσαρέσκεια ξεκίνησε αυτό τον μήνα η νέα ακαδημαϊκή χρονιά για τους φοιτητές του Ελληνικού Ανοιχτού Πανεπιστημίου (ΕΑΠ). Στα μόνιμα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι φοιτητές του ιδρύματος, με κυριότερο τα τσουχτερά δίδακτρα αλλά και την εντατικοποίηση των ρυθμών σπουδών, ήρθαν να προστεθούν νέα, δυσχεραίνοντας περισσότερο το στόχο τους για μια δεύτερη ευκαιρία στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Το διδακτικό υλικό (συγγράμματα του ΕΑΠ, βιβλία και σημειώσεις) σύμφωνα με τον κανονισμό λειτουργίας αποστέλλεται ταχυδρομικά στους φοιτητές εκπληρώνοντας έτσι τους στόχους της εξ αποστάσεως μάθησης. Φέτος ωστόσο, παρουσιάστηκαν πολλά προβλήματα όχι μόνο στην αποστολή των δεμάτων, που σε ορισμένες περιπτώσεις είχαν καθυστέρηση εβδομάδων, αλλά και στην ίδια την πληρότητά τους. Σημειώθηκαν αδικαιολόγητες και απροειδοποίητες περικοπές βιβλίων και συγγραμμάτων, αναγκάζοντας τους φοιτητές να καταφύγουν στα βιβλιοπωλεία για αγορά του υλικού που έλειπε.
Το ηλεκτρονικό φόρουμ των φοιτητών του ΕΑΠ γέμισε τις προηγούμενες εβδομάδες με ανάλογες καταγγελίες, στις οποίες δεν διακρίνει κανείς μόνο αγανάκτηση για την αδυναμία του ιδρύματος να εκπληρώσει βασικές του υποχρεώσεις απέναντι στους φοιτητές, που πλήρωσαν με το παραπάνω τη συμμετοχή τους στα προγράμματα σπουδών. Αναδεικνύεται η διαπίστωση ότι η βασική αποστολή του Ανοιχτού Πανεπιστημίου, στον έβδομο πλέον χρόνο της λειτουργίας του, απέχει πολύ από το να εκπληρωθεί.
«Τα ανοικτά συστήματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης διέπονται από την αντίληψη ότι η μόρφωση είναι δικαίωμα όλων, σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους. Κατά συνέπεια απευθύνονται σε πολύ μεγάλο φάσμα ενδιαφερόμενων και παρέχουν όσο γίνεται περισσότερες εκπαιδευτικές ευκαιρίες, καθώς η κατοικία χρησιμοποιείται ως κύριος χώρος μάθησης», αναφέρεται στην ιστοσελίδα του ΕΑΠ σχετικά με το σκοπό του ιδρύματος. Πόσο όμως «ανοιχτό» είναι τελικά το σύστημα εκπαίδευσης τύπου ΕΑΠ; Πόσους και ποιους αφορά τελικά η φοίτηση; Οι περιορισμοί που θέτει το ίδιο το πανεπιστήμιο, όπως φαίνεται από τη δομή και τη λειτουργία του, δείχνουν ότι και σ’ αυτή τη μορφή τριτοβάθμιας εκπαίδευσης -όπου δεν υπάρχουν εισαγωγικές εξετάσεις αλλά κλήρωση για τους εισακτέους και όπου η φυσική παρουσία του φοιτητή είναι λιγότερο απαραίτητη- υψώνονται ταξικοί φραγμοί.

Το μεγάλο παράδοξο της ελληνικής δημόσιας εκπαίδευσης είναι ότι παρόλο που παρέχεται «δωρεάν» φτάνει να κοστίζει τόσο πολύ. Ύστερα από έξι χρόνια λειτουργίας του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου δημιουργήθηκε και άλλο παράδοξο: Πώς είναι δυνατό να είναι τόσο κλειστό για την εργαζόμενη πλειοψηφία το λεγόμενο Ανοιχτό Πανεπιστήμιο; Τρία εκατομμύρια δραχμές, ή με σημερινό νόμισμα 8.400 ευρώ, δεν είναι φυσικά μικρό αντίτιμο για να αποκτήσει κανείς πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Τόσο είναι το ελάχιστο ποσό που θα καταβάλουν μόνο για δίδακτρα οι πρωτοετείς φοιτητές του Ελληνικού Ανοιχτού Πανεπιστημίου! Η λήψη πτυχίου απ’ το ίδρυμα απαιτεί την επιτυχή παρακολούθηση 12 ετήσιων θεματικών ενοτήτων. Αν κάποιος λοιπόν θέλει να πάρει πτυχίο στην ώρα του, στα τέσσερα χρόνια και ως εκ τούτου να παρακολουθήσει και τα τρία μαθήματα της χρονιάς, το ετήσιο κόστος των διδάκτρων θα ανέλθει στα 2.100 ευρώ. Για τους φετινούς πρωτοετείς κάθε θεματική ενότητα κοστίζει 700 ευρώ, σε αντίθεση με τους περσινούς συναδέλφους τους που κλήθηκαν να πληρώσουν 600 ευρώ. Οι αυξήσεις στα δίδακτρα είναι ασταμάτητες. Από το 2000, όταν το κόστος της θεματικής ενότητας ανερχόταν στα 440 ευρώ, έχει σημειωθεί αύξηση 63% στα δίδακτρα! Ο λογαριασμός πέφτει ακόμη βαρύτερος για έναν επιπλέον λόγο: Πέρα από κάθε λογική, τα δίδακτρα του ΕΑΠ, που είναι και δημόσιο ίδρυμα, δεν εκπίπτουν από την εφορία όπως συμβαίνει με τα δίδακτρα κάθε ιδιωτικού μεταλυκειακού κέντρου!
Σύμφωνα με τη διατύπωση του κανονισμού του ΕΑΠ, τα 700 ευρώ ανά θεματική ενότητα καλύπτουν τα έξοδα της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Αυτά δεν είναι άλλα από τα έξοδα ταχυδρομείου, τα γραμματόσημα δηλαδή στα πακέτα αποστολής των βιβλίων των φοιτητών! Γιατί τα υπόλοιπα έξοδα του ιδρύματος, όπως ορίζει ο ιδρυτικός νόμος του ΕΑΠ 2552/1997, δηλαδή οι μισθοδοσίες των διδασκόντων και τα λειτουργικά έξοδα, καλύπτονται από τον προϋπολογισμό του υπουργείου Παιδείας. Δεν δικαιολογείται λοιπόν από πουθενά το απαγορευτικό αυτό κόστος των διδάκτρων. Και μια λεπτομέρεια ακόμη. Αν κάποιος φοιτητής αποτύχει στην εξέταση μιας θεματικής ενότητας, είναι υποχρεωμένος να την επαναλάβει την επόμενη χρονιά. Χωρίς να δικαιούται επιπλέον βιβλία, με μόνη υποχρέωση να παρουσιαστεί στις εξετάσεις στο τέλος της χρονιάς, πρέπει να πληρώσει το ένα τρίτο του κόστους της θεματικής ενότητας, δηλαδή 230 ευρώ! Άγνωστο θα παραμείνει τι είδους «εξ αποστάσεως εκπαίδευση» πληρώνεται σ’ αυτή την περίπτωση.
Τα δίδακτρα όμως δεν είναι ο μόνος λόγος για να βάλουν οι φοιτητές του ΕΑΠ βαθιά το χέρι στην τσέπη. Οι προτεινόμενες βιβλιογραφίες για την εκπόνηση των υποχρεωτικών εργασιών κατά τη διάρκεια της χρονιάς περιέχουν φυσικά τίτλους που δεν παρέχονται στους φοιτητές. Για την προμήθεια των βιβλίων αυτών υπάρχουν λοιπόν δύο λύσεις. Η πρώτη είναι βέβαια η αγορά τους στο εμπόριο. Η εναλλακτική που δίνει το ΕΑΠ είναι τελικά λιγότερο συμφέρουσα: Τόσο η διοίκηση του ιδρύματος όσο και η βιβλιοθήκη του εδρεύουν στην Πάτρα. Οι φοιτητές έχουν τη δυνατότητα να δανείζονται βιβλία, με την προϋπόθεση όμως ότι αυτοί θα πληρώσουν το κούριερ για την αποστολή και την επιστροφή του βιβλίου! Το κόστος αυτό μεταφράζεται για την Αθήνα λόγου χάρη σε 24 ευρώ το βιβλίο. Ως εκ τούτου, ο δανεισμός απ’ τη βιβλιοθήκη του ΕΑΠ δεν είναι και πολύ δημοφιλής…
Άμεσα σχετιζόμενος με τα οικονομικά, υπάρχει κι ένας επιπλέον παράγοντας αποκλεισμού μεγάλων κομματιών εργαζομένων απ’ τα προγράμματα σπουδών του Ανοιχτού Πανεπιστημίου. Η φοίτηση στο ΕΑΠ έχει ως απαραίτητη προϋπόθεση την κατοχή ηλεκτρονικού υπολογιστή και τη σύνδεση στο διαδίκτυο. Και αυτό για δύο βασικούς λόγους. Η εγγραφή κάθε φοιτητή στο ΕΑΠ γίνεται αποκλειστικά μέσω ίντερνετ. Το ίδιο ισχύει και για τη δήλωση των θεματικών ενοτήτων της χρονιάς. Και στην Πάτρα να πάει κάποιος, στο κτίριο διοίκησης, για τις δύο αυτές απαραίτητες διαδικασίες, θα τον καθίσουν σ’ έναν υπολογιστή για να συμπληρώσει τις φόρμες ηλεκτρονικά! Επιπλέον, η χρήση υπολογιστή και η σύνδεση είναι απαραίτητες για την επαφή των φοιτητών με τους διδάσκοντες, για την ενημέρωσή τους απ’ το πανεπιστήμιο, ακόμη και για την ανακοίνωση της βαθμολογίας.
Και μπορεί ορισμένοι φανατικοί υποστηρικτές του Ανοιχτού Πανεπιστημίου, όπως ο Γ. Παπανδρέου, να μην αποχωρίζονται ποτέ το λάπτοπ τους, δεν συμβαίνει όμως το ίδιο και για την πλειοψηφία των εργαζόμενων. Η πιο πρόσφατη μελέτη για το ίντερνετ στην Ελλάδα που δημοσιεύτηκε τον Ιούλιο, έδειξε ότι το 70% του πληθυσμού δεν χρησιμοποιεί το διαδίκτυο! Αλλά και ότι οι τρεις στους δέκα που συνδέονται δεν κατανέμονται τυχαία: Μόλις το 6% απ’ αυτούς δηλώνουν χαμηλά εισοδήματα. Διαβατήριο λοιπόν για το «ανοιχτό» πανεπιστήμιο αποτελεί η πληρωμή των πανάκριβων στην Ελλάδα συνδρομών του ίντερνετ, επιτείνοντας την ταξική επιλογή. Στο συνολικό κόστος της φοίτησης λοιπόν θα πρέπει να προστεθεί η αγορά υπολογιστή που ισοδυναμεί με ένα μισθό, η συνδρομή για τη σύνδεση με το ίντερνετ και φυσικά η εκπαίδευση για τη χρήση των μέσων αυτών.
Ακόμη όμως και στην περίπτωση που τα απαγορευτικά δίδακτρα και οι δαπανηρές νέες τεχνολογίες ξεπεραστούν από εμπόδια, το Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο κλείνει κι άλλη μία πόρτα: Οι ρυθμοί σπουδών που επιβάλλει στους φοιτητές είναι αποτρεπτικοί για τους εργαζόμενους. Μπορεί ο χαρακτηρισμός του ως «ανοιχτού» να παραπέμπει σε χαλαρού τύπου εκπαίδευση απ’ το σπίτι, όμως η πραγματικότητα δείχνει ότι οι φοιτητές του ΕΑΠ έχουν περισσότερες υποχρεώσεις απ’ τους συμβατικούς φοιτητές!
Κατ’ αρχήν, η μέθοδος της εξ αποστάσεως διδασκαλίας δεν τηρείται κατά γράμμα. Κι αυτό γιατί για κάθε θεματική ενότητα πραγματοποιούνται πέντε ομαδικές συμβουλευτικές συναντήσεις το χρόνο, κατά τις οποίες δίνονται οι βασικές κατευθύνσεις για τις γραπτές εργασίες που υποχρεούνται να παραδώσουν οι φοιτητές καθώς και για τις τελικές εξετάσεις. Μπορεί η παρακολούθηση των συναντήσεων αυτών να μην είναι υποχρεωτική, όμως όσοι φοιτητές δεν παρίστανται έχουν αντικειμενικό μειονέκτημα λόγω έλλειψης πληροφόρησης και απ’ ευθείας συνεννόησης με τους διδάσκοντες και τους συμφοιτητές τους.
Για την επιτυχία σε μια θεματική ενότητα δεν αρκεί ο βαθμός της τελικής εξέτασης. Οι φοιτητές του ΕΑΠ οφείλουν να παραδώσουν κατά τη διάρκεια της χρονιάς τέσσερις γραπτές εργασίες και αν συγκεντρώσουν απ’ αυτές μια συγκεκριμένη βαθμολογία, τότε μόνο έχουν δικαίωμα να δώσουν εξετάσεις! Η υποχρέωση αυτή φέρνει δυσβάσταχτο βάρος στους φοιτητές με αποτέλεσμα οι περισσότεροι να μην μπορούν να παρακολουθήσουν κανονικά το πρόγραμμα του πανεπιστημίου: Γιατί η συνεπής παρακολούθηση απαιτεί τη συγγραφή 12 επιστημονικών εργασιών το χρόνο! Οπότε, λόγω εντατικοποίησης, οι περισσότεροι φοιτητές παρατείνουν τις σπουδές τους ή ακόμη και εγκαταλείπουν. Συνηθισμένος ρυθμός σπουδών στο ΕΑΠ είναι μία θεματική ενότητα το χρόνο. Αυτό όμως σημαίνει ότι το πτυχίο θα έρθει έπειτα από 12 χρόνια!
Ως αποτέλεσμα των ρυθμών αυτών, έχει αναπτυχθεί σε μεγάλη έκταση η «παραπαιδεία» του ΕΑΠ. Φροντιστήρια «ψαρεύουν» φοιτητές για να αναλάβουν τις εργασίες τους ακόμη και έξω απ’ τις αίθουσες των μαθημάτων… Ειδικά δήθεν κέντρα μελέτης αλλά και μεμονωμένοι «ιδιαιτεράδες» τυπώνουν και μοιράζουν φυλλάδια. Ανά σχολή και μάθημα κυκλοφορούν τηλέφωνα επαγγελματιών που γράφουν εργασίες. Ενώ και στο διαδίκτυο υπάρχουν τουλάχιστον τρεις ιστοσελίδες που προσφέρουν «υποστήριξη» στους φοιτητές του ΕΑΠ, δηλαδή επί πληρωμή συγγραφή των εργασιών τους.
Το Ανοιχτό Πανεπιστήμιο βασίζεται σε μια εξαιρετική ιδέα: Να μπορούν οι εργαζόμενοι ν’ αποκτήσουν πανεπιστημιακή εκπαίδευση και επιπλέον επαγγελματικά δικαιώματα, με την άνεση που δίνει η εξ αποστάσεως μάθηση και τις ευκαιρίες που προσφέρει η απουσία εισαγωγικών εξετάσεων. Αυτές τις δυνατότητες, τις οποίες ήδη χιλιάδες εργαζόμενοι προσπαθούν να εκμεταλλευτούν, η κυβερνητική πολιτική των τελευταίων χρόνων τις κουτσούρεψε. Έπλασε ένα κλειστό, ακριβό ίδρυμα – δοκιμαστικό σωλήνα των συντηρητικών αναδιαρθρώσεων στην εκπαίδευση που ζητά με επιμονή το κεφάλαιο.
Παρά τους οικονομικούς, τεχνικούς και πρακτικούς περιορισμούς που θέτει η φοίτηση στο ΕΑΠ, αυτό παραμένει δημοφιλές. Σήμερα φοιτούν 16.500 φοιτητές, απ’ τους οποίους οι 10.000 σε προπτυχιακά προγράμματα σπουδών και οι υπόλοιποι σε μεταπτυχιακά. Η κλήρωση για την επιλογή των φοιτητών έγινε μεταξύ 65.000 αιτήσεων υποψηφίων για το ΕΑΠ! Ο εντυπωσιακός αυτός αριθμός αντανακλά τις προσδοκίες – μορφωτικές και επαγγελματικές – μεγάλης μερίδας εργαζομένων που δεν πέρασαν τις πύλες της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης αμέσως μετά το λύκειο. Συνωστισμός αιτήσεων και «δύσκολη» κλήρωση παρατηρείται στη σχολή Διοίκησης Επιχειρήσεων και Οργανισμών και στη σχολή της Πληροφορικής. Όχι τυχαία: Η πρώτη εξασφαλίζει μοριοδότηση για διαγωνισμούς στο ΑΣΕΠ και η δεύτερη μεγάλες πιθανότητες εύρεσης εργασίας στον ιδιωτικό τομέα. Αντίθετα, στις λεγόμενες ανθρωπιστικές επιστήμες, στις σχολές του Ελληνικού και του Ευρωπαϊκού Πολιτισμού οι αιτήσεις …αραιώνουν.
Αντίθετα απ’ ό,τι πιστεύεται, το Ανοιχτό Πανεπιστήμιο δεν έχει τη σφραγίδα του ΠΑΣΟΚ, αλλά προέκυψε ύστερα από μακρά περίοδο προετοιμασίας, περίοδο που εγκαινίασε η Νέα Δημοκρατία. Η ίδρυση του ΕΑΠ έγινε το 1992, επί κυβέρνησης της ΝΔ και όταν ως υπουργός Παιδείας θήτευε ο Γιώργος Σουφλιάς. Πέρασαν επτά χρόνια ώσπου οι πρώτοι φοιτητές να εγγραφούν στο ίδρυμα το 1999, ενώ μεσολάβησε η βαθιά τομή του νόμου Αρσένη τον Σεπτέμβριο 1997 με βάση τον οποίο ξεκίνησε και το ΕΑΠ τη λειτουργία του. Η διαμφισβητούμενη «πατρότητα» του ΕΑΠ μεταξύ των δύο κομμάτων και η ίδρυσή του ακριβώς στις περιόδους με τις σοβαρότερες αντιεκπαιδευτικές τομές είναι αποκαλυπτική για το γεγονός ότι το ίδρυμα αυτό αποτυπώνει, με τον πιο αποκαλυπτικό τρόπο, τους στόχους της αντιδραστικής αναδιάρθρωσης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης που ξεκίνησε τη δεκαετία του ’90.
Στην πραγματικότητα, το ΕΑΠ είναι το πανεπιστήμιο «του μέλλοντός τους», το ίδρυμα πρότυπο όπου δοκιμάζονται στην πράξη και πειραματικά οι σχεδιαζόμενες αλλαγές σε ολόκληρη την ελληνική πανεπιστημιακή εκπαίδευση. Ας δούμε μία-μία τις «καινοτομίες» του ΕΑΠ. Πρώτα απ’ όλα τα δίδακτρα. Το Ανοιχτό Πανεπιστήμιο είναι το πρώτο δημόσιο ίδρυμα στο οποίο η φοίτηση έχει αντίτιμο. Η συνταγματική υποχρέωση του κράτους για δωρεάν παροχή τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ξεπεράστηκε εύκολα: Ως «παραθυράκι» χρησιμοποιήθηκε η εξ αποστάσεως μάθηση και τα δίδακτρα υποτίθεται ότι καλύπτουν αυτό το κονδύλι. Υπάρχει όμως κι άλλη μία πολύ αρνητική εξέλιξη για τη δημόσια δωρεάν εκπαίδευση στη χώρα: Οι αρχές του ιδρύματος ζήτησαν και πήραν από το Συμβούλιο της Επικρατείας γνωμοδότηση, σύμφωνα με την οποία υποστηρίζεται ότι το κράτος δεν υποχρεούται να παρέχει δωρεάν εκπαίδευση για όλο το βίο των εκπαιδευόμενων παρά μόνο για τις σχολικές ηλικίες!
Δεύτερη σοβαρή τομή που εισήγαγε το ΕΑΠ είναι η διοικητική του δομή. Πρυτανικό συμβούλιο και σύγκλητος, κατά την παραδοσιακή δομή διοίκησης των ΑΕΙ καταργήθηκε και στη θέση της υπάρχει μια «διοικούσα επιτροπή», δηλαδή μια ολιγάριθμη σύγκλητος. Η συγκέντρωση της διοίκησης ενός ιδρύματος που ακόμη αναπτύσσεται σε τόσο λίγα πρόσωπα και η συρρίκνωση των μηχανισμών ελέγχου των αποφάσεων, είναι πολύ σημαντική αλλαγή που κινείται σε αντιδραστική κατεύθυνση. Πόσο μάλλον που εξ αρχής έχει αποκλειστεί οποιαδήποτε φοιτητική συμμετοχή και έλεγχος! Αυτό που είναι αυτονόητο για τα υπόλοιπα ΑΕΙ, δηλαδή η συμμετοχή εκπροσώπων των φοιτητών σε όλες τις μονάδες διοίκησης των ιδρυμάτων, από τους τομείς των τμημάτων μέχρι τις κοσμητείες και τη σύγκλητο, στο ΕΑΠ είναι απαγορευμένη ζώνη. Στο ίδιο πνεύμα συγκέντρωσης εξουσιών, το ΕΑΠ έχει καταργήσει την παραδοσιακή έννοια του καθηγητή πανεπιστημίου (Διδακτικό Ερευνητικό Προσωπικό) αφαιρώντας απ’ τους υπαλλήλους του τόσο τη δυνατότητα διοίκησης του ιδρύματος όσο και το ερευνητικό έργο. Το Ανοιχτό Πανεπιστήμιο απασχολεί αποκλειστικά καθηγητές με 10μηνες συμβάσεις (Συνεργαζόμενο Εκπαιδευτικό Προσωπικό).
Από ένα τέτοιο ίδρυμα δεν θα έλειπε φυσικά και η αξιολόγηση σε όλες τις βαθμίδες. Αυτό που έχει γίνει «κόκκινο πανί» για όλα τα ΑΕΙ της χώρας, με αντιδράσεις που αγκαλιάζουν το μεγαλύτερο μέρος της πανεπιστημιακής κοινότητας, στο ΕΑΠ είναι πραγματικότητα από καιρό: Λειτουργεί μονάδα εσωτερικής αξιολόγησης και κάθε χρόνο συμπληρώνονται ανώνυμες φόρμες «αξιολόγησης» από όλους. Τέλος, στο Ανοιχτό Πανεπιστήμιο δεν υπάρχει οποιαδήποτε έννοια πανεπιστημιακού ασύλου. Το ίδρυμα εδρεύει στην Πάτρα, όμως οι αίθουσες των συναντήσεων και των εξετάσεων νοικιάζονται από ιδιωτικά κυρίως σχολεία και βρίσκονται διασκορπισμένα σε ολόκληρη τη χώρα. Έτσι, κι αυτή η συνυφασμένη με την πανεπιστημιακή ιδιότητα κατοχυρωμένη ελευθερία διακίνησης ιδεών, που παρέχει το άσυλο, για τους φοιτητές του ΕΑΠ είναι άγνωστη λέξη.
Καθόλου τυχαία, οι «καινοτομίες» αυτές, αφού πρώτα δοκιμάστηκαν στο ΕΑΠ για επτά χρόνια, τώρα προωθούνται και στα υπόλοιπα ΑΕΙ. Ήδη πριν δύο εβδομάδες η κυβέρνηση και το υπουργείο Παιδείας συνέστησε «επιτροπή σοφών» με επικεφαλής τον Θ. Βερέμη, που σκοπό έχει να μελετήσει και να επεξεργαστεί προτάσεις ακριβώς στην παραπάνω κατεύθυνση. Ίδρυση μη κρατικών πανεπιστημίων, όπου θα καταβάλλονται δίδακτρα, αλλαγές στη διοικητική δομή των πανεπιστημίων με μείωση της λεγόμενης συνδιοίκησης, δηλαδή της συμμετοχής φοιτητών στα εκλεκτορικά και διοικητικά σώματα των ιδρυμάτων. Επίσης, σύμφωνα τουλάχιστον με τις πρώτες δηλώσεις της επιτροπής, εξετάζεται εκ νέου το καθεστώς του ασύλου.